© LMP De Witte Hemel 2014, last updated 31 -01 - 2021
Boerderij De Witte Hemel

De boerderij

De keuterboerderij

De Witte Hemel is een hallehuis-boerderijtje Ieder functionerend agrarisch bedrijf kende vroeger een scheiding in een voor en achterkant. Deze verdeling kwam voort uit de arbeidsverdeling op de boerderij.                        Op de boerderij is ‘achter’ de kant waar de man zijn dagelijkse werk uitvoerde en ‘voor’                                          was het werkterrein van de boerin; arbeidsintensief en op productie van groente en fruit gericht.  De Witte Hemel zelf bestaat uit twee voorkamers, een keukentje, de melkkelder en een Deel .                             De vroegere bewoners hadden maar een kleine keuterboerderij. Hun veestapel bestond uit een koe en een enkel varken. Er zat ook een oude Kalkput achter de boerderij en men verkocht de witte kalk aan boeren uit de omgeving om hun stallen te witten.                                                                                               De boerderij heeft nog steeds de oude elementen van vroeger zoals de bedstedes, de melkkelder en het varkenshok in de Deel, de kleurstellingen okerbeige en groen.. De dennebomen uit eigen bos vormen weer de sporen van het dak evenals de vliering ook van de eigen dennebomen is gemaakt. We hebben ze zelf uit het bos gezaagd en met onze paarden omhoog gesleept en met de hand ‘geschilt’.                                                                                                                                                Traditioneel bevonden zich aan de voorkant van de boerderij de moestuin en boomgaard.                                          Er omheen stond meestal een meidoornhaag.                                                                                                         De doornen hielden de dieren tegen en boden broedgelegenheid aan allerlei vogels, die in de moestuin de voor de bestuiving nuttige insecten in toom hielden, waardoor ze geen plaag konden vormen.                                                                       In de moestuin stonden struiken als aalbes, framboos en kruisbes.                                                               Deze struiken staan echter ook geregeld ergens anders op het erf (achter).                                      Vaak werd de moestuin in tweeën gedeeld door een middenpad.                                                                        Momenteel vinden we ‘voor’ vaak de siertuin met hagen en parkbomen.                                                                       Als zonwering werden voor het woonhuis knotlinden, leilinden of (lei) peren aangeplant.     Armere boeren plaatsten aan de zijkant of meer naar achteren één of enkele kastanjes of een walnoot en rijkere boeren vaker een rode beuk.                                                                               Vooral de kastanje of rode beuk geeft heel wat erven nu nog allure.           ‘ Achter’ de boerderij was het werkveld van de boer.                                                                          Naast de reguliere werkzaamheden onderhield hij ook het erf, maar dat was minder arbeidsintensief .                         
Het Hallehuis                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     De boerderijen in de Achterhoek zijn vaak van het type hallehuis. Onder één dak werden wonen, werken, veestal en hooiopslag gecombineerd. Ook het los hoes, de eenvoudigste vorm van het hallehuis was in gebruik. Hierin waren de woon- en werkruimten niet gescheiden en leefden mens en dier in één ruimte. Tot aan het begin van de twintigste eeuw heeft dit type hallehuis stand gehouden in Twente en de Achterhoek. De rook van het open vuur conserveerde het koren boven de deel.                                                                          In De Witte Hemel  werd tijdens de aanleg van de vloerverwarming een onbekende ruimte ontdekt.                                      Bij onderzoek bleek dit een ingemetselde ruimte te zijn , aan het voeteneinde van een van de  bedstedes. Via de Hilde (hooizolder) op de Deel  konden de onderduikers schuilen..                                                                                                                                                                                                                                                                                     De moestuin Naast een traditionele boerderij stonden altijd bijgebouwen, zoals een bakhuisje en zaadbergen waarin graanschoven (bundels graanhalmen) werden opgestapeld tot ze werden gedorst. Vaak staan dan ook boerderijen met de voor-, zij- of achterkant naar de weg gericht. (nb de boerderijen in de veen- en heideontginningslandschappen zijn vaak al met de voorzijde naar de weg gericht.)                                                                                                                                                                      In het westen van de Achterhoek hebben de hallehuisboerderijen, zoals De witte Hemel,                              zogenoemde wolfsdaken en riet als dakbedekking. Landelijke inrichting Boerenerven betekenen veel voor het landelijk gebied.                                                                                                            Tegenwoordig is er bij de grote en lange stallen een harde grens ontstaan tussen bebouwing en landschap.                            De gebouwen lijken kaal te staan. Dit komt door het verdwijnen van beplanting op kavelgrenzen, door de vorm en maat van de gebouwen en door de toename van erfverharding. De visuele verandering op het achtererf is daardoor groot.                                                                                         Echter, een erfopbouw van vier lagen geeft een echt compleet beeld van hoe het hoorde te zijn: Laag 1 knip- en scheerheg;                                                                                                                                                                Laag 2 Struweelhaag/sierstruiken; Laag 3 fruitbomen/knotbomen, geriefhoutbosje; Laag 4 hogere bomen, zoals eik, beuk enz. Op de Witte Hemel is sinds voorjaar 2020 via Gelders erfgoed, een boerenbeplanting naar het  heersende landschap ingericht. Er waren in 2006 en verder volgend al diverse authentieke hoogstam fruitbomen aangeplant en nu kwam het struweel erbij. De boerenmoestuin op De Witte Hemel is geinspireerd door de permaculture landbouw. Dat wil zeggen dat de gewassen schijnbaar door elkaar heen staan en Een uitgangspunt van permacultuur is dat je een (moes)tuin ontwerpt die zoveel mogelijk inspeelt op de behoeften van iedereen er omheen. Dat wil zeggen dat je een moestuin inricht welke voldoet aan jouw wensen: plek om te recreëren, plek om te zon te vangen, een bijdrage leveren aan enige voedingsbehoeften met biologische groenten, vruchten en kruiden, een mooie uitstraling. Het wil ook zeggen dat het voldoet aan de wensen van andere partijen: ruimte voor egels, voor nuttige insecten, voor vogels, voor kikkers en salamanders, voor vlinders, bijen en hommels etc. Daarnaast wil het zeggen dat je denkt aan de behoeften van de wereld: zuinig omspringen met grondstoffen, vergroten van bio-diversiteit, verbeteren van de bodem etc.                                                                                                 
De waterpartijen bestaan uit een natuurlijke zwemvijver, een beekloop van 30 meter en een moerasje. Er liggen aan de randen wat houtoppertjes waardoor de salamander een broed- en schuilgelegenheid hebben.
De Witte Hemel rond 1920
De boerenkeuken in 2014
De voergeut in de Deel
De onderduikruimte 
Het bakhuisje
de permacultuur
de boerenbloementuin
    voorjaar
het bakhuisje
het ‘kolkdel’
de beekloop onder water
houtstapel voor salamanders                                        de beekloop
het kolkdel met de vijver                                 de beekloop met de finse Kota
                         salamander broedplek
  de zonnebaars is een opruimer